- kierownik: prof. dr hab. Anna Zielińska (Instytut Slawistyki PAN);
- wykonawcy: dr Irena Prawdzic (Instytut Slawistyki PAN), dr Barbara Alicja Jańczak (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr Anna Jorroch (Uniwersytet Warszawski), dr hab. Felicja Księżyk (Uniwersytet Opolski).
Zespół niemiecki:
- kierownik: prof. Björn Hansen (Uniwersytet w Ratyzbonie);
- wykonawcy: mgr Anna Bučkova (Uniwersytet w Ratyzbonie), mgr Carolin Centner (Uniwersytet w Ratyzbonie), mgr Iga Kościołek (Uniwersytet w Ratyzbonie), mgr Roman Fisun (Uniwersytet w Ratyzbonie), prof. Marek Nekula (Uniwersytet w Ratyzbonie);
- konsultanci: prof. Sandra Birzer (Uniwersytet w Bambergu), prof. Bernhard Brehmer (Uniwersytet w Greifswaldzie).
Celem projektu jest zintegrowany opis niemiecko-polskiego bilingwizmu w Polsce i w Niemczech, uwzględniający aspekty lingwistyczne, jak i socjolingwistyczne. Głównym zadaniem jest zbadanie, czy zmiany morfosyntaktyczne wywołane przez kontakt językowy w mowie osób dwujęzycznych są zróżnicowane pokoleniowo. Badane będą zależności między biografiami językowymi a mową przedstawicieli dwóch generacji dwujęzycznej wspólnoty językowej. Z jednej strony przedmiotem zainteresowań jest dwujęzyczny mówca, a z drugiej procesy replikacji wzorów morfosyntaktycznych w obu językach: w polskim i niemieckim. Efektem będzie korpus językowy niemiecko-polskiego bilingwizmu dostępny on-line, publikacje i dwie prace doktorskie przygotowywane na Uniwersytecie w Ratyzbonie.
Badania obejmują osoby bilingwalne należące do dwóch generacji, których losy zostały ukształtowane w różnych warunkach historycznych: 1) najstarszej generacji mieszkającej w Polsce na terenach należących do Niemiec do 1945 roku; 2) średniej generacji urodzonej w Polsce, na tychże terenach, mieszkającej obecnie w Niemczech. Stosowane są metoda ugruntowana (dane empiryczne służą do postawienia kolejnych hipotez i wniosków) oraz metoda biografii językowej, oparta na swobodnym wywiadzie autobiograficznym, którego celem jest pozyskanie danych o nabywaniu i używaniu języków z perspektywy rozmówców. Wywiady są prowadzone w dwóch językach przez polsko-niemieckie pary badaczy.
Wywiady są transkrybowane, a replikacje morfosyntaktyczne anotowane, co ułatwi użytkownikowi korpusu jego przeszukiwanie. Biografie językowe są analizowane pod kątem kolejności i warunków nabywania języków, ich dystrybucji funkcjonalnej, a także nastawienia do języka. Ostatnim etapem prac nad projektem będzie zestawienie wyników analiz użycia replikacji morfosyntaktycznych z biografiami językowymi mówców należących do dwóch generacji i objaśnienie zależności między nimi.
Ponieważ osoby mówiące niemieckimi dialektami na obszarach pogranicznych w Polsce są w podeszłym wieku, projekt będzie odgrywał ważną rolę dla dokumentacji zagrożonych odmian językowych. Wyniki badań będą miały znaczenie dla kształtowania polityki językowej wobec mniejszości narodowych w obu krajach.
Porównawczo zostaną zbadane w mniejszym zakresie wybrane aspekty bilingwizmu niemiecko-czeskiego.
Przy realizacji projektu współpracują slawiści i germaniści z obu krajów. Dotychczasowe badania nad dwujęzycznością były prowadzone z pozycji narodowych i z perspektywy tylko germanistycznej lub tylko slawistycznej. Dużą wartością dodaną jest kształcenie w ramach projektu młodych naukowców z Polski i z Niemiec.